فولاد کاربردها و مصارف گوناگونی در صنایع مختلف دارد. فولاد از آهن و کربن ساخته میشود. اما میزان کربن و ناخالصیهای فلزی و غیر فلزی دیگر، نقش بسیار مهمی در تولید فولاد و درجهی آن دارند. بیش از ۳۵۰۰ درجه برای فولاد های مختلف تولیدی وجود دارد. تغییرات در هر کدام از این مواد میتواند ویژگیهای فولاد را به طور کلی تغییر دهد. این درجهها بر اساس ویژگیهای شیمیایی، فیزیکی و زیست محیطی فولادها طبقه بنده میشوند.
میزان کربن فولاد میتواند بین ۰.۱ تا ۱.۵ درصد در انواع محصولات فولادی متغیر باشد. اما بیشترین میزان کربن در فولاد بین ۰.۱ تا ۰.۲۵ درصد است. فلزاتی مانند منگنز، فسفر و سولفور هم در تولید فولاد استفاده می شوند. منگنز موجب انعطاف بیشتر فولاد می شود اما از فسفرها و سولفورها برای افزایش استحکام انواع محصولات فولادی استفاده می شود.
انواع محصولات تولید شده از فولاد
ورق روغنی (ورق سرد)
دربازارهای تجاری انواع محصولات فولادی، ورق روغنی معروف به ورق سرد است. دلیل نام گذاری این محصول، به دلیل وضعیت ظاهری آن است که به ورق شباهت دارد. در واقع ورق هایی را می گویند که با تکنولوژی نورد سرد تولید میشوند. این ورقها به علت کیفیت بالا و ظاهر شفافشان در جاهایی که ورق ظاهر جسم را تشکیل میدهد بیشتر کاربرد دارند.
ورق های روغنی در مصالح ساختمانی، بدنه خودرو، لوازم خانگی و ساخت انواع قفسه و پانلها، کاربرد دارند.
ورق سیاه فولاد
ورق سیاه در ۲ نوع ورق سياه صنعتي و ورق سياه معمولي با استانداردهاي مختلف توليد ميشود. ورق سیاه فولاد از نورد گرم تولید شده و به همین دلیل قیمت پایینتری نسبت به ورق های روغنی دارند. اجزای تشکیل دهنده ورق در نورد گرم با دمای بالا ذوب می شود و رنگ آن مات می شود. این مات بودن دیل نام ورق سیاه فولاد در بازار برای این محصول است. از این ورقها بیشتر در صنایع ساختمان، پتروشیمی، خودروسازی، کشتیسازی و صنایع ساخت و ساز سنگین فلزی استفاده می شود.
ورق آجدار
در بازار انواع محصولات فولادی، این نوع ورق به عنوانهای ورق شطرنجی، برجسته یا ورق کفسازی هم شناخته می شود. این محصول به روش نورد گرم تولید میشود و در سطح خود الگوی منظم و برجسته برای کاهش اصطکاک دارد. این الگوهای برجسته با طرح های مختلفی مانند بادام، لوزی، قطرهای و دایرهای تولید میشود.
این ورق ها، اغلب برای امنیت بیشتر استفاده می شوند. زیرا الگوهای آجدار روی آنها، مانع لغزیدن و افتادن می شوند. از جمله موارد استفاده آنها در ساخت دستگاه های صنعتی، ایستگاه های اتوبوس وکف اتاق ماشین های حمل بار است.
ورق گالوانیزه
آهنی که روی آن به فلز روی آغشته شده باشد ورق گالوانیزه گویند. این ورق ها حتی در صورت شکستگی هم دچار زنگ زدگی نمی شوند. در واقع فلزهای گالوانیزه در مقابل خوردگی ایمن هستند. از نظر ظاهری نیز به سه نوع بدون گل، گل ریز و گل درشت تقسیم میشوند.
ورق گالوانیزه در مکان هایی که امکان زنگ زدگی آهن وجود داشته باشد کاربرد دارند. مانند صنایع اتومبیل، ساخت بشکه، تابلوهای تبلیغاتی، یخچال ها، کابینت و ….
عمر مفید ورق گالوانیزه بین ۲۰ تا ۳۰ سال است. اما اگر در مکان خشک و دور از باران باشند میتواند برای همیشه سالم بمانند.
ورق رنگی فولاد
این نوع ورقها، همان ورقهای گالوانیزه هستند که رنگ شدهاند. در واقع برای تولید ورق رنگی فولاد، ورقهای گالوانیزه را وارد کورههای خاص رنگپاشی میکنند تا ورقهای رنگی تولید شود. هدف از تولید ورق رنگی فولاد، به کارگیری در مواردی است که نیاز به فرم دهی و شکل پذیری دارند. ورق های رنگی در شکل هایی مانند کرکره ای، سفالی، هلالی یا سینوسی، هشتی یا شیروانی فرم داده می شوند.
ورق های اسید شویی
ورق اسید شویی همان ورق سیاه است که طی فرایند اسیدشویی، ذغالها و ناخالصی های سطح ورق گرفته می شود. بعد از طی مراحل، سطح آن مقداری براق شده و شباهت زیادی به ورق روغنی پیدا می کند. عمده کاربرد این ورق ها در مصارف ساختمانی، اتومبیل سازی، لوله سازی، مخازن گاز و فرم دهی سرد است. کیفیت ورق اسیدی برای لوله های نفت و گاز نیز مناسب است.
ورقهای تین پلیت (حلب)
این نوع ورق ها با فلز قلع پوشش داده می شوند. به آنها ورق قلع اندود یا حلب هم می گویند. وجود لایه نازک قلع، زمان فرسایش ورق را به تعویق می اندازد و حالت ضد زنگ دارد. پس ورق های تین پلیت برای محیط های مرطوب بسیار مناسب اند. این ورقها با ضخامت ۰.۱۶ تا ۰.۴۵ میلی متر تولید میشوند.
این ورق ها در صنعت ساختمان کاربرد فراوانی دارند. از دیگر موارد استفاده آنها در کنسرو سازی، قوطیهای چای و مواد غذایی است.
تیر آهن
وظیفه اصلی تیرآهنها، تحمل تنشهای حاصل از نیروهای وارد بر آن هاست. تیرآهن اساسی ترین پروفیل ساختمانی است که در برخی پروژه های صنعتی هم کاربرد دارد. تیرآهن به صورتهای ستون، خرپا ، تیر در پوشش سقفها، نعل درگاه و پلهای لانه زنبوری استفاده میشود.
کارخانه ها برای تولید تیرآهن از ۳ استاندارد کلی پیروی می کنند.
استاندارد IPE: این نوع استاندارد مخصوص ایران و اروپا است. اگر از دو سر تیرآهن به آن نگاه کنید، ضخامت بالهای آن در ابتدا و انتها کاملاً یکنواخت است. ارتفاع نیز ۸۰ تا۶۰۰ میلیمتر است.
استانداردINP : در این استاندارد مخصوص روسیه و چین، ضخامت بال تیر آهن با فاصله گرفتن از آن کاهش مییابد. همچنین دارای ارتفاع ۸۰ تا۶۰۰ میلیمتر است.
استاندارد :IPB شکل تیر آهن در این استاندارد H شکل است و ضخامت آن از دیگر استانداردها بیشتر است. ارتفاع در این استاندارد ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ میلیمتر است.
آرماتور یا میلگرد
به نوعی فولاد که از آن در بتن برای جبران مقاومت کششی پایین آن استفاده می شود میلگرد یا آرماتور میگویند. این فولاد مانند سیم است و در سازههای بتن آرمه بکار می رود. این محصول هم در کشورهای مختلف با استانداردهای گوناگونی از خواص مکانیکی و قطر تولید می شود.
رابیتس
رابیتس با کشش عرضی و پرس ورقهای گالوانیزه تولید میشود. در ساخت دکوراسیون، کارهای ترمیمی و تزیینی استفاده گسترده ای دارد و اغلب برای پیوستگی سطوح دیوار بکار می رود. رابیتسها با تعداد ستونهای ۹، ۱۱ و ۱۳ مورد استفاده قرار میگیرند که هر کدام کاربرد متفاوتی در ساختمانسازی دارند.
نبشی و ناودانی
نبشی و ناودانی به صورت تکی و یا ترکیبی کاربرد دارند. نبشی ها وظیفه متصل کردن دو قسمت فلزی به یکدیگر را دارند. از نبشی برای اتصال پل ها به ستون ها، صفحات به ستونها و ساخت خرپا استفاده می شود. پروفیل های U شکل را در صنعت با نام ناودانی می شناسند. از ناودانی نیز در ماشین آلات، چهارچوب، ساختمان، تجهیزات ساخت و ساز و تشکیلات دریایی استفاده می شود.
طناب فولادی
Wire Rope یا طناب فولادی با عنوان سیم بکسل هم شناخته می شود. نوعی طناب است که از پیچ خوردن چند رشته سیم فلزی از الیاف فولاد بصورت مارپیچ درست میشود. تعدادی از این طنابها بطور مارپیچ با هم به دور یک مغزی تابیده شده و تشکیل طناب قطورتری را میدهند.
انواع محصولات فولادی با کاربردهای فراوان خود در کارخانهها و صنایع بزرگ و کوچک به عنصر مهمی در زندگی ما تبدیل شده است. کارخانجات فولاد همواره محصولات متنوعی با کاربردهای جدید عرضه میکنند. این نوآوری ها موجب افزایش آسایش و حتی ایمنی ما در زندگی می شوند.